สังขาร สิ่งที่ถูกปรุงแต่งขึ้นทั้งปวง ล้วนเกิดจากการมีเหตุต่างๆมาปรุงแต่งเป็นปัจจัยแก่กันและกัน  จึงดับไปเมื่อเหล่าเหตุปัจจัยต่างๆมีการแปรปรวนจนสิ้นไป ไม่ครบองค์ประกอบของสังขารนั้นๆอีกต่อไป   สังขารจึงมีการ เกิดดับๆ  มีแล้วก็ไม่มี เป็นเช่นนี้ทุกสังขารและตลอดกาล

สังขาร จึงมีความแปรปรวน ซึ่งเป็นไปเพราะการแปรปรวนเปลี่ยนแปลงไปจากการปรุงแต่งของเหล่าเหตุต่างๆที่เป็นปัจจัยแก่กันและกัน  สังขารจึงต้องเปลี่ยนแปลง แปรสภาพ อยู่เสมอๆ

สังขาร จึงเป็นเพียงของชั่วคราว ตั้งอยู่ได้เป็นขณะๆ

 ด้วยเหตุปัจจัยของความไม่เที่ยงดังกล่าวข้างต้น

สังขาร จึงเป็นทุกข์  จากการบีบคั้นของการให้เกิด และการดับ อยู่ตลอดเวลา

สังขาร จึงทนอยู่ด้วยได้ยาก  หรือคงทนอยู่สภาพเดิมไม่ได้

สังขาร ทั้งปวงจึงเป็นที่ตั้งของทุกข์ในที่สุด

 อีกทั้ง

สังขาร เป็นอนัตตา เพราะเกิดแต่เหตุปัจจัย แท้จริงจึงไม่มีตัวตนของตนจริง  สิ่งที่ว่าตัวตนนั้นเป็นเพียงองค์ประกอบชั่วคราวของเหล่าเหตุต่างๆ ที่มาประชุมปรุงแต่งเป็นปัจจัยแก่กันและกัน ไม่มีเป็นอื่นไปได้

สังขาร จึงไม่มีตัวตนจริงๆ จึงย่อมไม่สามารถครอบครองเป็นเจ้าของได้

สังขาร จึงย่อมไม่สามารถสั่งหรือควบคุมบังคับบัญชามันให้เป็นไปตามปรารถนาได้อย่างแท้จริง   เพราะแท้จริงล้วนเแปรปรวนป็นไปตามเหตุปัจจัย

สังขาร จึงไม่ใช่เรา ไม่ใช่ของเรา ไม่ใช่อัตตาตัวตนของเรา

สังขาร จึงเป็นทุกข์เมื่อไปยึดหรือไปอยาก เมื่อไม่เป็นไปตามปรารถนานั่นเอง

หัวข้อธรรม