เวทนานุปัสสนา หรือจิตเห็นเวทนา หรือเห็นเวทนาในเวนา บางทีก็นับว่าเวทนาเป็นจิตสังขารอย่างหนึ่ง จึงนับเป็นจิตเห็นจิตคือ สติเห็นจิตสังขารด้วยก็ย่อมได้  แล้วแต่การจำแนกแตกธรรมของแต่ละท่าน จิตเห็นเวทนานั้น จิตนั้นหมายถึงสติ  จึงหมายความว่า การมีสติระลึกรู้เท่าทัน คือจำได้,นึกขึ้นมาได้อย่างเท่าทัน  อีกทั้งรู้เหตุปัจจัยการเกิดเวทนา ทั้งประกอบด้วยปัญญาที่รู้ดียิ่งว่า พึงเกิดขึ้นเป็นธรรมดา เป็นอนัตตาจึงบังคับควบคุมเขาไม่ได้ เป็นไปเพียงตามเหตุปัจจัย จึงเป็นเช่นนี้เอง จึงไม่ไปยึดถือเหล่าเวทนา(ที่วนเวียนเกิดดับๆอยู่เป็นธรรมดา)ด้วยตัณหาหรือทิฏฐิ(ความคิด,ความเห็น หรือการคิดนึกปรุงแต่ง)ใดๆ คือไม่เอา การละเสีย ปล่อยวาง หรือการอุเบกขาสัมโพชฌงค์นั่นเอง

        จิตตานุปัสนา หรือจิตเห็นจิต  จิตแรกหมายถึงสติ  ส่วนจิตอันหลังหมายถึงสังขารขันธ์ คืออาการของจิตต่างๆ หรืออารมณ์ในทางโลกนั่นเอง จึงมีทั้งจิตที่ผ่องแผ้ว และจิตที่เศร้าหมองคือฝ่ายอกุศลสังขารขันธ์หรือตัณหานั่นเอง  ด้วยเป็นอนัตตา จึงควบคุมบังคับไม่ได้ จึงเป็นเช่นนี้เอง  จึงเพียงแต่ไม่ถือมั่นด้วยตัณหาหรือทิฏฐิ(ความคิด,ความเห็น หรือการคิดนึกปรุงแต่ง)ใดๆ คือไม่เอา การละเสีย ปล่อยวาง หรือการอุเบกขาสัมโพชฌงค์นั่นเอง